Informacja dla rodziców o skutkach prawnych pozostawienia dziecka w trakacie ich nieobecności (pobyt za granicą)

 Decyzja o wyjeździe zarobkowym nie jest łatwa, ale jeżeli niemożliwym jest wyjazd wraz z dzieckiem, rodzice powinni zrobić wszystko, by zapewnić mu właściwą opiekę i dopełnić wszelkich formalności, które pozwolą zapobiec przykrym konsekwencjom.
     Rodzice lub rodzic samotnie wychowujący dziecko przed planowanym wyjazdem powinien uregulować sytuację prawną opieki nad dzieckiem. Pozostawienie dziecka przez rodziców wyjeżdżających do pracy za granicę bez ustanowienia opieki faktycznej, stanowi zagrożenie dla dobra dziecka i zgodnie z art.572 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz.296 z późn. zm.) daje podstawę do zawiadomienia sądu rodzinnego. Dlatego w przypadku, gdy oboje rodzice wyjeżdżają za granicę, a nieletnie dziecko pozostaje w kraju, konieczne jest zapewnienie mu opieki. 
     Zagwarantowanie opieki ma na celu nie tylko ochronę praw dziecka, ale także uchronienie się od zarzutu porzucenia dziecka.
     Posiadając władzę rodzicielską rodzice sprawują pieczę nad dzieckiem, mają obowiązek wychowywania go, dbania o jego rozwój fizyczny i psychiczny, przygotowania do życia w społeczeństwie oraz decydowania w najważniejszych dla dziecka sprawach. 
     W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (jaką jest wyjazd rodziców za granicę) rodzice zobowiązani są do ustanowienia opiekuna prawnego dla swojego dziecka. Jedyną drogą ustanowienia opiekuna prawnego jest zwrócenie się z wnioskiem o zawieszenie praw rodzicielskich do Sądu Rodzinnego. We wniosku rodzice mogą wskazać odpowiednią osobę na opiekuna prawnego (odpowiednią tzn. bliską dziecku, godną zaufania, posiadającą pełnie praw obywatelskich). Zawieszenie władzy rodzicielskiej nie pozbawia rodziców władzy rodzicielskiej, a jedynie ją zawiesza do czasu ustania przeszkody w jej sprawowaniu. Po ustaniu przyczyny zawieszenia władzy rodzicielskiej, Sąd Rodzinny przywraca zawieszoną władzę. Przywrócenie władzy następuje na podstawie wniosku rodziców o przywrócenie władzy rodzicielskiej, w którym należy wskazać ustanie przyczyn zawieszenia.

Dyrektor szkoły ma obowiązek kontrolować, czy wymienione w tabeli obowiązki są wykonywane, tj. czy rodzice dopełnili czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, czy dziecko regularnie uczęszcza na zajęcia, czy rodzice powiadomili szkołę o formie spełniania obowiązku za granicą (art. 19 ust. 1 ustawa o systemie oświaty). Dyrektorzy prowadzą ewidencję spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki (art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty).
     Należy pamiętać, że wyjazd za granicę i pozostawienie dziecka u kogoś z rodziny, nie zwalnia rodziców z odpowiedzialności za wykonywanie obowiązku szkolnego przez ich syna czy córkę i może być potraktowane jako zaniedbanie obowiązków wobec dziecka.
     Obok obowiązków rodzice wyjeżdżając i nie ustanawiając prawnego opiekuna nie mogą korzystać z ważnych dla edukacji szkolnej dziecka praw wynikających z obowiązujących przepisów wykonawczych np. na początku roku szkolnego nie mogą uzyskać informacji od nauczycieli i wychowawcy oddziału o:
• wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego programu,
• sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów,
• warunkach i trybie poprawy oceny z danego przedmiotu,
• zasadach i kryteriach oceniania zachowania,
• przepisach dot. oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów,
• zasadach przyjętych w wewnątrzszkolnym systemie oceniania,
• przepisach dotyczących przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych,
• standardach wymagań i sposobie przeprowadzania przez OKE sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego,
• zadaniach wychowawczych i zamierzeniach pracy wychowawczej z uczniami zgodnie z programem wychowawczym szkoły, a także o założeniach szkolnego programu profilaktyki.

Należy pamiętać o tym, że jeżeli nie zostaną dopełnione przed wyjazdem formalności związane z ustanowieniem opiekuna prawnego, to dziecko nie będzie mogło:
• wyjechać na wycieczkę szkolną – tylko rodzice lub opiekun prawny może wyrazić zgodę na wyjazd małoletniego ucznia na wycieczkę,
• brać udział w zajęciach pozalekcyjnych, w zajęciach sportowych, konkursach,
• korzystać z pomocy psychologiczno - pedagogicznej organizowanej na terenie szkoły i w poradni psychologiczno – pedagogicznej,
• korzystać z opieki medycznej (udzielanie „innych świadczeń zdrowotnych” uzależnione jest od zgody przedstawiciela ustawowego, a gdy małoletni pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie z nim jest niemożliwe, wymagana jest zgoda sądu).
     W każdym więc przypadku, kiedy w ocenie szkoły nie można skutecznie wychowywać i edukować dziecka, którego rodzice wyjechali z kraju, kiedy nie ma możliwości udzielenia dziecku odpowiedniej pomocy ponieważ brakuje osoby, która mogłaby wyrazić zgodę lub złożyć wniosek, jeśli od zgody bądź wniosku zależy możliwość podjęcia określonych działań na rzecz dziecka, szkoła nie tylko MOŻE, ale JEST ZOBOWIĄZANA zawiadomić sąd opiekuńczy.  

Pamiętajmy!

Tylko przez sąd rodzice mogą przekazać opiekę nad dzieckiem innej osobie.
Żadne oświadczenia, pełnomocnictwa, choćby składane przed notariuszem, nie mają mocy prawnej. 
Sąd zgodnie z art. 110 kodeksu rodzinnego, o przemijającej przeszkodzie w wykonywaniu władzy rodzicielskiej zawiesza jej sprawowanie i wyznacza opiekuna. 
Po ustaniu przeszkody trzeba sądownie uchylić zawieszenie sprawowania opieki.

 Informacja została przygotowana w oparciu o:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
2. Obowiązki rodziców wyjeżdżających za granicę - www.kuratorium.katowice.pl
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.),
4. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296.
5. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425.